Muzeum Ziemi Wschowskiej utworzono 1 kwietnia 1968 r. z przekształcenia Izby Pamiątek, działającej od 31 stycznia 1965 r. i mieszczącej się w sali gotyckiej wschowskiego ratusza. Bezpośredni nadzór nad muzeum sprawowało wówczas Prezydium Powiatowej Rady Narodowej we Wschowie.

Na siedzibę muzeum przeznaczono zabytkową kamieniczkę przy ówczesnym placu Jedności Robotniczej nr 2 (obecnie pl. Zamkowy 2). Uroczyste otwarcie muzeum miało miejsce 22 lipca 1970 r. Początkowo zwiedzającym udostępniono 5 sal wystawowych. W 1975 r. na cele muzealne zaadoptowano kolejne pomieszczenia w sąsiedniej kamienicy nr 3. 

Muzeum gromadziło i gromadzi pamiątki związane z regionem w zakresie: archeologii, etnografii, historii i historii sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów królewskiego miasta Wschowy. Posiada także własne zbiory biblioteczne dotyczące wymienionych dziedzin. 

Od momentu powstania muzeum prowadziło działalność zarówno wystawienniczą jak i edukacyjną. Liczne wystawy czasowe, wykłady i prelekcje stanowiły ważną ofertę dla wszystkich zainteresowanych historią miasta i regionu. Muzeum promowało także kulturę muzyczną organizując koncerty i spotkania ze znanymi instrumentalistami i solistami. 

Założycielem i pierwszym kierownikiem Izby Pamiątek we Wschowie był Onufry Kubicki, prezes Wschowskiego Towarzystwa Kulturalnego. Kierownikami i dyrektorami Muzeum Ziemi Wschowskiej byli kolejno: Halina Tomaszewska, Ewa Olejnik (1972 - 1974), Irena Kubistal (1974 - 1990), Władysław Czyżyk (1990 - 2003), Leszek Marciniak (2003-2013) 

i aktualnie Marta Małkus (od 2013r).

 Zbiory

Muzeum, jako placówka regionalna, gromadzi i dokumentuje zabytki ruchome i archiwalia dotyczące historii i tradycji szeroko pojętej Ziemi Wschowskiej. Niemniej jednak do wiodących kolekcji muzeum należą:

• bogaty zbiór wyrobów cynowych, pochodzących z pracowni dolnośląskich datowany na okres od końca XVII do przełomu XIX/XX wieku [talerze, dzbany do wina, kufle, patery, miarki do odmierzania płynów lub materiałów sypkich, flasze apteczne]

• portret trumienny.

Portrety trumienne

1. portret trumienny Krystyny z Gruszczyc Kośmidrównej żony Samuela Szlichtynga, właściciela Szlichtyngowej - XVII w., Wielkopolska.

2. portret trumienny Anny Mielęckiej z Gorzeńskich ,zmarłej w 1694 r.- poł. XVIII w.

Tablice epitafijne 

1. tablica epitafijna do portretu trumiennego Andrzeja z Sienna Potworowskiego, sędziego wschowskiego, zmarłego w 1664 r. 

w Jędrzychowicach

2. tablica epitafijna do portretu trumiennego Sabiny Hazy Radlic, żony Jana Fabiana Hazy Radlic, burgrabiego ziemskiego wschowskiego, zmarłej w 1675 r.

3. tablica epitafijna Zofii z Ujejskich Radomickiej, żony starosty wschowskiego Hieronima Radomickiego, zmarłej w 1628 r.

Tablice herbowe

1. para tablic z herbami Aulok-Korzbok/ Godziemba-Jasrzębiec Anny Eleonory Mielęckiej - XVII w.

2. para tablic z herbami Nałęcz-Osęk III/ Pomian-Dobrosław Anny Eleonory Mielęckiej - XVII w.

3. para tablic z herbami Aulok-Korzbok/ Godziemba-Jastrzębiec Konstancji Jadwigi Mielęckiej - XVII w.

4. para tablic z herbami Nałęcz-Osęk III/ Pomian–Dobrosław Konstancji Jadwigi Mielęckiej - XVII w.

5. trzy tablice herbowe ( po mieczu) Sabiny Hazy Radlic - XVII w.

6. trzy tablice herbowe (po kądzieli) Sabiny Radlic - XVII w.

7. tablica herbowa repusowana z herbem Brochwicz Anny Mieleckiej - XVII w.

8. trzy tablice herbowe repusowane z herbami Pomian, Nałęcz, Drogosław rodu Mielęckich - XVII w.

9. trzy tablice herbowe repusowane z herbami Jastrzębiec, Osęk I, Pomian rodu Mielęckich - XVII w. 

10. sześć tablic herbowych repusowanych z herbami Prawdzic, Ciołek, Godziemba, Osorya rodu Mielęckich - XVII w.

11. dwie tablice repusowane z herbami Dębno, Tępa Podkowa rodu Potworowskich - XVII w.

12. komplet sześciu, wykonanych ze srebra tablic herbowych pochodzących z krypty grobowej Zofii z Ujejskich Radomickiej: Brochwicz (?), Samson, Gryf, Prawdzic, Nałęcz, Poraj - ok. 1629 r.

Portrety królów, starostów, pastorów i możnowładców:

I. Portrety królewskie

1. August II Sas – XVIII w., malarz nieokreślony

2. August III Sas – XVIII w., malarz nieokreślony

3. Jan Kazimierz - XVIII w., malarz nieokreślony

4. Zygmunt III Waza – XVIII w., malarz nieokreślony

5. August III Sas – XVIII w., malarz nieokreślony

6. Maria Józefa, żona Augusta III Sasa – XVIII w., malarz nieokreślony

7. Stanisław Poniatowski – XVIII w., malarz nieokreślony (własność: Muzeum Narodowe w Warszawie)

II. Portrety starostów

1. Jerzy Kretkowski h. Dołęga (1559 - 1591), starosta wschowski w latach 1588 - 1590, XVII w., malarz nieznany

2. Franciszek Antoni Kwilecki h. Szreniawa (1725 - 1794), starosta wschowski w latach 1758 - 1790, XVIII w., malarz nieznany

III. Portrety pastorów z kościoła "Kripplein Christi"

1. M. Zacharias Herberger (1591 - 1621), XVIII w., malarz nieznany

2. Johannes Vechner (1603 - 1653), XVIII w., malarz nieznany

3. Johannes Lehmann (1640 - 1701), XVIII w., malarz nieznany

4. Thomas Lincke (? - 1716), XVIII w., malarz nieznany

5. Tobias Boeckelmann (1680 - 1718), XVIII w., malarz nieznany

6. Gottlieb Ruckert (1724 - 1777), XVIII w., malarz nieznany

7. Christian Anton Herold (1715 - 1779), XVIII w., malarz nieznany

8. Johann Friedrich Specht (1814 - 1868), XIX w., malarz nieznany

9. Pastor NN, XIX w., olej na blasze, malarz nieznany

IV. Portrety magnackie (ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie)

1. Hieronim Lubomirski, kasztelan krakowski, zm. w 1706 r. – XVIII w., nieokreślony malarz polski

2. Janusz Sanguszko ,marszałek nadworny litewski, ordynat ostrogski zm. w 1775 r. - XVIII w., nieokreślony malarz polski

3. Jan Małachowski, Kanclerz Wielki Koronny, ur. 1698 r., zm. 1762 r. –XVIII w., nieokreślony malarz polski.

4. Franciszek Rychłowski, kasztelan sandomierski, zm. w 1764 r. - XVIII w., nieokreślony malarz polski.

5. Jan Kapistran Suchodolski kanonik wileński, zm. w 1735 r. - XVIII w., nieokreślony malarz polski.

6. Jerzy Tyszkiewicz, rotmistrz wojsk Wielkiego Księstwa Litewskiego - XVII w., nieokreślony malarz polski

7. Ludwika Lubomirska, wojewodzina kijowska, zm. w 1786 r. - XVIII w. nieokreślony malarz polski

8. Antonina Zamoyska z domu Czachorowska, zm. w 1747 r. - XVIII w., nieokreślony malarz polski.

oraz

• porcelana miśnieńska datowana na okres XVII - XIX w., malowana kobaltem, zdobiona tzw. wzorem cebulowym, malowana barwnie

• fajans z Delft (słynna pracownia holenderska) malowany kobaltem – XVIII w.